Lohahevitra : Filira

Ny Ntaolo dia olona niaina teo anelanelan'ny 1500 hatramin'ny 1810, fotoana nahaveloman'ireto oloha ireo sy nitondrany dia faha-Rangita sy faha-Andrianampoinimerina. Ny volana malagasy dia miisa 12, izay nifototra tamin'ny teny "sanscrite". Ny volana malagasy dia mifamatotra amin'ny toetr'andro sy ny asa fiveloman'ny toerana iray na foko iray. Ireto misy teny sanscrite vitsivitsy : ASARA, JIOLAHY, SAKAVIRO. Misy anaram-bolana "Adijady" dia avay amin'ny teny arabo, midika hoe zanak'osy...

Lohahevitra : Filira

Ny volana malagasy dia miisa 12, izay nifototra tamin'ny teny "sansrite". Ny volana malagasy dia mifamatotra amin'ny toetr'andro sy ny asa fiveloman'ny toerana iray na foko iray. Ny volana malagasy ihany koa dia tsy miala amin'ny fizaran-taona ihany koa izany hoe ny lohataona, fahavaratra, fararano ary ny ririnina. Ny anaram-bolana malagasy dia samy manana ny mety ho fiantsoana azy toy ny an'ny foko Bara sy ny Tanala. Nisy mpikaroka malagasy miisa roa nanao fikarohana momba ny anaram-bolana malagasy izay misy mahasamy hafa azy dia Mopera Zafitsalama Jean Baptise sy Dokotera Rakotondrainy Jean Joseph... 

Lohahevitra : Filira

Ny fiteny "kibushi" dia tsy hoe mitovy amin'ny teny Malagasy fa tena teny Malagasy. Ny fiampitan'ny teny Malagasy izay mampiasa ny fiteny betsimisaraka tao amin'ny nosy Sainte Marie nakao amin'ny nosy Mayotte no nahatonga ny fiteny "kibushi" ; ny "ki" dia midika hoe "teny" ary ny "bushi" dia entina hilaza ny hoe "Malagasy", ireo no mitambatra no milaza hoe " Teny Malagasy". Misy fifamatorana amin'ny tantaram-pitondrana nisy tamin'ny fitondran'ny mpanjaka RATSIMILAO sy ny zanany vavy izay nandova azy ara-pitondrana ny fiteny "Kibushi"... 

Lohahevitra : Filira

Ny Rasavôlana dia lahabolana mampisongadina ny fahaiza-mihaino, mandahan-teny, ary mba hananan'ny olona faharetana. Manana ny toerany eo amin'ny fiaraha-monina ny Rasavôlana, mampitombo ny fifampitokisana sy ny firaisan-kina. Ny "Rasavôlana" dia lahabolana fanaon'ny faritra afovoany atsinanana sy ny atsinanan'ny nosy, izany hoe mampiavaka an'ireo Sihanaka, Bezanozano, Betsimisaraka. Ny voambolana "Rasavôlana" dia avy amin'ny teny roa "Rasa" + "Vôlana", izay midika ho fizarana fitenenana... 

Lohahevitra : Filira

Ny "Rasavôlana" dia lahabolana fanaon'ny faritra afovoany atsinanana sy ny atsinanan'ny nosy, izany hoe mampiavaka an'ireo Sihanaka, Bezanozano, Betsimisaraka. Ny voambolana "Rasavôlana" dia avy amin'ny teny roa "Rasa" + "Vôlana", izay midika ho fizarana fitenenana. Resaka hifanaovana, hifamalin-dresaka, fampahafantarana izay natao na izay vao hatao no antony hanaovana ny "Rasavôlana", fanao amin'ny fanolorana zavatra, fitsofan-drano, fandraisana vahiny, fanatanterahana fomba. Ny "Rasavôlana" dia matetika lehilahy no tena manao azy... 

Lohahevitra : Filira

Ny famantaranandron'ny Ntaolo dia miresaka ireo hita mandritra ny andro sy ny re mandritra ny alina ; ohatra : misafo helika ny kary dia amin'ny 2ora maraina. Tsy mitovy tanteraka ny marika andron'ny faritra samihafa eto amin'ny nosy Madagasika. Ny fikisaky ny haloka no isan'ny nahafahan'ny Ntaolo nanamarika ny andro ihany koa ; ny haloka na ny tandidona lava indrindra rehefa maraina miposaka masoandro ho an'ny olona iray dia 28 dia, rehefa tonga ny amin'ny 12 ora ataondro dia 3 dia sisa ny aloha tazana eo ambanin'ny olona iray mijoro. Any amin'ny Faritra dia ny haloky ny trano no marika andro...

Lohahevitra : Filira

Niaina sy nandinika ny zava-boahary manodidina azy ny Ntaolo Malagasy. Ireny hita sy re, tamin'ny fiainana andavanandro ireny no nanakaran'izy ireo ny marika andro. Misy marika andro 34 isa teo amin'ny Ntaolo araka ny firaiketana hita nataon'ireo vahiny roa natao fampitahana dia izay volazan'i rév. Cousins William Edward sy mompera F. Callet. Ny famantaranandron'ny Ntaolo dia miresaka ireo hita mandritra ny andro sy ny re mandritra ny alina ; ohatra : maneno akoho tokana (3 ora maraina) mitatao vovonana (12ora atoandro)... 

Lohahevitra : Filira

Eny amin'ny Oniversite an'Antananarivo dia misy zana-tsehatra atao hoe "L.O.M" izany hoe "Literature et Oralité Malagasy" afahana mandalina ny Lahabolana sy ny Literatiora. Ny Lahabolana dia rindran-kevitra, na rindra-teny entina maneho zavatra na toe-javatra iray, izay haseho amin'ny fomba kanto sy miavaka. Lahabolana : tôkatôka, Sôva, Isa, Beko... Ny literatiora dia azo hadika hoe "haisoratra", izay rari-teny atao an-tsoratra ; Ohatra : poezia (tononkalo), sombin-tantara, tantara foronina, tantara tsangana. Ny "oraliture" no fihaonan'ny am-bava sy ny an-tsoratra, izay voambolana iray misy sosom-boanteny " oralité - literature"... 

Lohahevitra : Filira

Somary mifangaro amin'ny maro ny hevitry ny hoe "literatiora", betsaka no milaza fa am-bava sy an-tsoratra izy io. Ny Lahabolana dia rindran-kevitra, na rindra-teny entina maneho zavatra na toe-javatra iray, izay haseho amin'ny fomba kanto sy miavaka. Miseho amin'ny endrika tantara na fitanisàna. Lahabolana : tôkatôka, Sôva, Isa, Beko... Ny literatiora dia azo hadika hoe heo "haisoratra", izay rari-teny atao an-tsoratra ; Ohatra : poezia (tononkalo), sombin-tantara, tantara foronina, tantara tsangana. Ny "oraliture" no fihaonan'ny am-bava sy ny an-tsoratra, izay voambolana iray misy sosom-boanteny " oralité - literature"... 

Lohahevitra : Filira

Ny hasina maty na very dia amin'ny alalan'ny fomba sy ny riba no afahana mamerina azy. Mbola misy ny hasina amin'ny Malagasy. Ny hoe very hasina dia tsy misy hery intsony, ary ny fampodiana ny hasina dia maro fa ohatra ny fampiasana ranom-bolafotsy. Ny fifanajana nisy teo amin'ny mpitondra sy ny vahoaka ary ny samy vahoaka dia isany nampisy hasina ny Malagasy teo aloha, anatin'ireny no fanajana ny lalàna, fitsipika, fady, ny rariny sy ny hitsiny. Ny Vola dia isan'ny fanomezana hasina ny vahoaka taloha, izay nozarain'ny mpanjaka tamin'ny vahoakany... 

Lohahevitra : Filira

Ny hasina amin'ny Malagasy dia ahatarafana fa mino ny Malagasy fa misy ny hery sy fahefana avy amin'Andriamanitra amin'ireo singa maro samihafa eto amin'ity nosy ity. Isan'ireo heverina fa manana ny hasina mampiavaka azy ny : rano, lanitra, biby, ny olombelona sy ny hasiny avy. Ny hasina dia hery ahafahana mandresy ny ratsy. Ny rano dia manana ny hasina ary azo adika ho aina izy io satria fototry ny niandohan'ny olombelona sy ny fahariana. Ny olona mitondra vohoka dia atao hoe "mitondra rano". Ny lanitra araka ny fahalalana azy dia fonenan'ny olomarina sy masina. Ny biby dia misy fifamatorana amin'ny olombelona ary izany dia mifamatotra aman-kasina ihany koa... 

Lohahevitra : Filira

Ny "ankitonona" dia karazan-dahabolana, lalao an-tsaina atao am-bava izay miendrika fanontaniana ; Ohatra : inona ary izany "akana vao mitombo" valiny "afo". Inona ary izany : tany ambanin'ny olona, olona ambanin'ny bozaka, bozaka ambanin'ny rano, ary ny rano hodidinin'ny tany ? valiny " mpantsaka mampiasa halana miloloha siny tany feno rano. Efa any an-tsain'ny mpanontany ny valin'ny ankamantatra ka rehefa afa-po avokoa ny anontaniana vao milaza ny valiny izy no sady manazavana. Misy fiakon'ny ankamantatra amin'ny karazana lahabolana hafa toy ny fombam-pitenenana sy ohabolana ary hainteny... 

Sous-catégories

Tantara

Filira

[Miara-dàlana] Alatsinainy 23 jona 2025

• Hankalaza ny faha-150 taona nanirahana ireo misionera voalohany ny fikambanan-dry Masera Filles de Marie Auxiliatrice... • Hotanterahana, any amin'ny Distrikan'i Mahitsy, ny 31 jolay hatramin'ny 3 aogositra 2025, ny JMJ an'ny Diosezin'Antananarivo... • Niantso ny mpino ny Papa Léon XIV, nandritra ny vavaka Angelus, mba hiombona amin'Andriamanitra amin'ny alalan'ny fizarana an-kafaliana lalandava ny fanomezan'ny fitiavana...

Tohiny...

Tsy misy afaka manavotra antsika afa-tsy Andriamanitra

I Jesoa Kristy, Ilay Zanak'Andriamanitra tonga olombelona, no fanantenana famindrampo sy fanavotana ho antsika olombelona.

Tohiny...

Zatti, rahalahinay

Ny horonan-tsary "Zatti, notre frère" (Argentina, 2020) dia manoritsoritra ireo vanim-potoana tena sarotra teo amin'ny fiainany. Tao Viedma no nitranga ny tantara tamin'ny taona 1941 : 60 taona i Zatti ary noterena handao ilay toeram-pitsaboana izay nikatrohany amam-polo taonany maro. Fitsapana mivaivay ho an'ny finoany sy ny herim-pony izany.

Tohiny...