- Eto izao ianao :
-
Fandraisana
-
All languages
- Malagasy
Vakiteny voalohany
Boky Eksaody (Eks. 12, 1-8. 11-14)
Hohenointsika izao ny Lalàna momba ny Sakafo fankalazana ny Paka.
Tamin’izany andro izany, izao no nolazain’ny Tompo
tamin’i Môizy sy i Aarôna tany amin’ny tany Ejipta:
“Ity volana ity no aoka ho fiandoham-bolana ho anareo;
dia ho voaloham-bolana amin’ny taona izany ho anareo.
Ary mitenena amin’ny fiangonan’i Israely rehetra ataovy hoe:Amin’ny andro fahafolon’ity volana ity,
samia ianareo maka zanak’ondry iray avy, isam-pianakaviana,
zanak’ondry iray isan-trano.
Raha vitsy loatra ny iray trano ka tsy mahalany zanak’ondry iray
dia hikambanany amin’izay namany akaiky azy indrindra izy,
arakaraka ny isan’ny olona,
fa araka izay tokony hohanin’ny olona iray
no hanisanareo ny olona hihinana an’io zanak’ondry io.
Dia ho zanak’ondry tsy misy kilema sady lahy ary efa herintaona;
ny halainareo dia zanak’ondry na zanak’osy.
Dia hotananareo izy hatramin’ny andro fahefatra ambin’ny folon’io volana io,
vao samy hamono azy ny fiangonan’i Israely rehetra,
amin’ilay àty takariva iny.Hangalana ny rany,
hatentina amin’ny tolàna roa sy ny tataom-baravaran’ny trano hihinanana azy
ary hohanina amin’io alina io ihany ny nofony.
Voatsatsika amin’ny afo no hihinanana azy,
miaraka amin’ny mofo tsy misy lalivay sy anana mangidy.
Ary toy izao no hihinananareo azy:
ny andilana voasikina, ny tongotra voaisy kapa;
ny tanana mitan-tehina, ny fihinanana azy atao faingana.
Pakan’ny Tompo izany.
Handalo mamaky ny tany Ejipta Aho amin’io andro io,
ka ny lahy matoa rehetra amin’ny tany Ejipta hovonoiko,
hatramin’ny olona ka hatramin’ny biby,
hisy fitsarana hoefaiko momba ny andriamanitr’i Ejipta rehetra:
fa Izaho no Tompo.
Ny ra dia ho famantarana ny hitsimbinana anareo eo amin’ny trano misy anareo;
ho hitako ny ra, dia holalovako fotsiny ianareo;
ka tsy hisy loza hahafaty anareo,
rehefa hamely ny tany Ejipta Aho.
Hataonareo tsy very tadidy izany andro izany,
fa hankalazainareo amin’ny fety hiderana ny Tompo,
hankalazainareo amin’ny taranakareo mifandimby,
ho zavatra nalahatra haharitra mandrakizay”.
— Izany àry ny tenin’ny Tompo.
Salamo fandinihana
Salamo (Sal. 115, 12-13. 154)
Ny kalisy isaorantsika an’Andriamanitra, dia ilay isotroantsika ny Ran’i Kristy.
Inona no havaliko ny Tompo
amin’ny soa rehetra nataony ahy?
Handray ny kapoakam-pandresena aho
sady hiantso ny Anaran’ny Tompo.
Tsy sitraky ny Tompo velively
ny ahafatesan’ny sakaizany.
Mpanomponao aho, ry Tompo:
eny, mpanomponao tokoa,
zanaky ny ankizy vavinao aho,
ka nalànao fatorana.
Koa mitondra fanati-pisaorana aho
sy miantso ny Anaran’ny Tompo,
manefa ny voadiko tamin’ny Tompo
atrehin’ny vahoakany tontolo.
Vakiteny faharoa
Taratasy voalohan’i Masindahy Paoly Apôstôly ho an’ny kristianina tany Kôrinty (1 Kôr. 11, 23-26)
Isaky ny mihinana sy misotro amin’izao ianareo, dia manambara ny fahafatesan’ny Tompo
Ry kristianina havana,
izao no noraisiko tamin’ny Tompo sy nafindrako taminareo kosa:
tamin’ny alina namadihana azy iny i Jesoa,
dia nandray mofo, ka nony efa nisaotra Izy,
dia namaky azy sy nanao hoe:
“Raiso ary hano, fa Vatako ity ho anareo;
manaova izao ho fahatsiarovana Ahy”.
Toy izany koa, nony efa nihinana,
dia hoy izy:
“Kalisy fanekena vaovao amin’ny Rako ity;
manaova izao ho fahatsiarovana Ahy,
isaky ny misotro ianareo”.
Fa isaky ny mihinana ity mofo ity
sy misotro amin’ity kalisy ity ianareo,
dia manambara ny fahafatesan’ny Tompo mandra-piaviny.
— Izany àry ny tenin’ny Tompo.
Evanjely
Voninahitra sy dera anie ho Anao, ry Kristy.
Didy vaovao no omeko anareo, hoy ny Tompo, dia izao: Mifankatiava ianareo, ary aoka ho toy ny nitiavako anareo no hifankatiavanareo.
DeraVoninahitra sy dera anie ho Anao, ry Kristy.
Evanjely Masina nosoratan’i Masindahy Joany (Jo. 13, 1-15)
Dia fara fitiavana no nataony taminy.
Talohan’ny fankalazana ny Paka, fantatr’i Jesoa fa tonga ny fotoana
hialany amin’izao tontolo izao ho any amin’ny Ray,
ka rehefa notiaviny tokoa ny azy izay amin’izao tontolo izao,
dia fara fitiavana no nataony taminy.
Ary raha mbola teo amin’ny fisakafoana hariva,
i Jodasy Iskariôta zanak’i Simôna moa
efa nomen’ny demony hevitra hamadika Azy,
i Jesoa kosa nahalala
fa efa napetraky ny Ray eo an-tanany ny zavatra rehetra,
ary Andriamanitra no niaviany sady Andriamanitra koa no iverenany,
dia nitsangana teo am-pihinanana izy:
napetrany ny lambany,
nalainy ny lamba famàohana ka nisikinany;
raha efa izany, nampidina rano tamin’ny tavy Izy,
dia nanomboka nanasa ny tongotry ny mpianatra,
sy namaoka azy tamin’ny lamba nisikinany.
Ary nanatona an’i Simôna Piera izy;
fa hoy i Piera taminy:
“Adre! Ianao ve, Tompoko,
no hanasa ny tongotro?”
Dia namaly i Jesoa ka nanao taminy hoe:
“Tsy fantatrao izao izay ataoko,
fa ho fantatrao aoriana”.
Fa hoy i Piera taminy:
“Sanatria,
tsy hanasa ny tongotro na oviana oviana Ianao”.
Ka hoy i Jesoa namaly azy:
“Raha tsy sasako ianao,
dia tsy hanana anjara amiko”.
Dia hoy i Simôna Piera taminy:
“Tsy ny tongotro ihany àry, Tompoko,
fa ny tenako sy ny lohako koa”.
Fa hoy i Jesoa taminy:
“Izay efa nandro,
tsy mila hosasana afa-tsy ny tongotra,
fa efa madio avokoa ny tenany manontolo.
Ary ianareo koa dia madio,
nefa tsy ianareo rehetra”.
Izy no nanao hoe:
Tsy ianareo rehetra no madio,
dia satria fantany ilay hamadika Azy.
Nony efa voasasany ny tongotr’izy ireo,
dia nandray ny lamba Izy,
ka nipetraka indray,
ary nanao taminy hoe:
“Moa fantatrareo va izay nataoko taminareo?
Ianareo manao Ahy hoe Mpampianatra sy Tompo,
ary marina ny filàzanareo;
fa izany tokoa Aho.
Ka raha Izaho Tompo sy Mpampianatra aza
nanasa ny tongotrareo,
ianareo samy ianareo koa
dia tsy maintsy hifanasa tongotra;
satria nomeko fianarana ianareo
mba hanaovanareo toy ny nataoko taminareo”.
— Izany àry ny tenin’ny Tompo.
Vakiteny voalohany
Bokin’i Izaia Mpaminany (Iz. 50, 4-9a)
Tsy nafeniko tamin’ny latsa sy ny rora ny tavako.
Nomen’ny Tompo Andriamanitra ny lelan’ny mpianatra aho,
mba hahaizako mankahery ny reraka amin’ny teniko.
Mamoha isa-maraina izy; mamoha ny sofiko izy, mba hihainoako,
hoatra ny fihainon’ny mpianatra.
Nosokafan’ny Tompo ny sofiko,
ary tsy mba nanohitra aho, na nihemotra akory.
Natolotro tamin’ny mpikapoka ahy ny lamosiko;
ary tamin’ireo nanongotra ny volombavako, ny takolako;
ary ny tavako tsy nafeniko tamin’ny latsa sy ny rora.
Fa ny Tompo Andriamanitra namonjy ahy,
ka ny latsa tsy nahaketraka ahy;
ka ny tavako nataoko manahaka ny afo-vato,
ary fantatro fa tsy ho menatra aho.
Akaiky Ilay manamarina ahy; iza no handahatra manohitra ahy?
Aoka hifanatrika isika!
Iza no manohitra ahy?
Aoka izy hankatý amiko!
Ny Tompo Andriamanitra namonjy ahy:
ka iza no hanameloka ahy?
— Izany àry ny tenin’ny Tompo.
Setriny
Salamo (Sal. 68, 8-10. 21bde-22. 31 sy 33-34)
Noho ny haben’ny hatsaram-ponao, ry Tompo, mba valio aho amin’ny androm-pahasoavana.
Noho Ianao no ilonjoako latsa,
no mahasafo-kenatra ny tavako:
ka vahiny amin’ireo rahalahiko aho,
sy olon-kafa amin’ny zanak’i neny!
Eny, ny fahasaro-piaroko ny Tranonao
no maharìtra ny aiko.
Ny foko torotoron’ny latsa,
tsy lai-panafody;
mba miandry fitserana; fa tsy misy!
sy mpanony, fa tsy mahita!
Ny hanina laroany zava-mahafaty;
mangetaheta: bobohany vinaingitra.
Hidera amin-kira ny Anaran’Andriamanitra aho,
ary hankalaza Azy amin-tsaotra!
Ny ory mahita ka mifaly.
Veloma ny aina, ry mpitady an’Andriamanitra:
fa ny Tompo mihaino ny mahantra;
ny babo tsy hainy hamavoina.
Evanjely
Voninahitra sy dera anie ho Anao, ry Kristy!
Arahaba, ry Mpanjakanay, Ianao irery no niantra anay tamin’ny hadisoanay.
Voninahitra sy dera anie ho Anao, ry Kristy!
Evanjely Masina nosoratan’i Masindahy Matio (Mt. 26, 14-25)
Ny Zanak’Olona dia mandeha araka ny nanoratana Azy, kanefa loza ho an’izay olona hamadika Azy.
Tamin’izany andro izany,
nandeha ny anankiray tamin’ny roa ambin’ny folo lahy atao hoe i Jodasy lskariôta
nankany amin’ny lohandohan’ny mpisorona
ka nanao taminy hoe:
“Homenareo hoatrinona aho,
dia hatolotro anareo Izy?”
Dia nanisa farantsa kely telopolo ho azy izy ireo.
Hatramin’izay, dia nikendry izay hamadihana Azy izy.
Ary tamin’ny andro voalohany fihinanana ny azima,
dia nanatona an’i Jesoa ny mpianany ka nanao hoe:
“Aiza no tianao hamboaranay hihinanao ny Paka?”
Dia hoy i Jesoa taminy:
“Mankanesa any an-tanàna ao amin-dranona
ka lazao aminy hoe:
Hoy ny Mpampianatra: Efa akaiky ny fotoan’androko,
ka hanao ny Paka ato aminao Aho sy ny mpianatro.”
Nanao araka izay nasain’i Jesoa nataony ny mpianatra
ka namboatra ny Paka.
Nony hariva ny andro,
dia nipetraka hihinana Izy mbamin’ny mpianany roa ambin’ny folo lahy.
Teo am-pihinanana dia hoy Izy:
“Lazaiko marina aminareo
fa ny anankiray aminareo hamadika Ahy.”
Nalahelo mafy izy ireo ka samy nanontany hoe:
“Moa izaho va izany, Tompoko?”
Dia namaly Izy ka nanao hoe:
“Izay niara-nanatsoboka ny tanany tamiko tao an-dovia,
izy no hamadika Ahy.
Ny Zanak’Olona dia mandeha araka ny nanoratana Azy;
kanefa loza ho an’izay olona hamadika ny Zanak’Olona!
Tsara ho azy ny tsy teraka.”
Dia mba niteny i Jodasy ilay namadika Azy nanao hoe:
“Raby, moa izaho va izany?”
Ka novaliany hoe:
“Voalazanao.”
— Izany àry ny tenin’ny Tompo.
Vakiteny voalohany
Bokin’i Izaia Mpaminany (Iz. 49, 1-6)
Hatsangako ho fahazavan’ny firenena Ianao, mba hitaran’ny famonjeko hatrany amin’ny faran’ny tany.
Mihainoa ahy, ry nosy;
mitandrema ianareo, ry firenana lavitra!
Ny Tompo efa niantso ahy hatrany am-bohoka,
efa nilaza ampahibemaso ny anarako,
hatrany an-kibon’i neny.
Nataony sabatra maranitra ny lelako;
nalofany amin’ny aloky ny tanany aho,
nataony zana-tsipìka maranitra aho;
nafeniny teo amin’ny tranon-jana-tsipìkany.
Ary hoy Izy tamiko:
“Mpanompoko ianao, ry Israely,
izay hataoko reharehako.”
Dia hoy kosa aho:
“Foana ny nisasarako;
zava-poana sy tsinontsinona no nandaniako ny heriko;
fa ao amin’ny Tompo ny rariny ananako;
ao amin’Andriamanitro ny valisoa ho ahy.”
Ary ankehitriny miteny ny Tompo
izay namorona ahy hatrany am-bohoka mba ho mpanompony,
hampody an’i Jakôba aminy indray,
ary mba ho tafakambana aminy indray i Israely.
Ary mahazo voninahitra eo imason’ny Tompo aho,
ary Andriamanitro no heriko.
Hoy Izy:
“Mbola zavatra kely foana ny maha-mpanompoko anao,
hanangana ny firenen’i Jakôba indray,
sy hampody ireo sisa voatahiry amin’i Israey;
fa hatsangako ho fahazavan’ny firenena ianao,
mba hitaran’ny famonjeko hatramin’ny faran’ny tany.”
— Izany àry ny tenin’ny Tompo.
Setriny
Salamo (Sal. 70, 1-2. 3-4a. 5-6ab. 15 sy 17)
Mitanisa tontolo andro ny vonjinao ny vavako.
Ianao no ifefeko, ry Tompo!
Tsy ho azon-kenatra aho, ry Ilay mandrakizay.
Afaho noho ny fahamarinanao;
itongilano sofina ka vonjeo.
Aoka Ianao ho vatolampy fialofako,
ho trano-mafy mahavonjy!
Eny, Ianao no haram-bato,
sy toera-mafy, ho ahy, ry Andriamanitro ô!
Fa Ianao no tokiko, ry Tompo Andriamanitra,
fanantenako hatra ny fahakeliko.
Hatrany am-bohoka, Ianao no heriko;
hatrany an-kibon’i neny, Ianao no Mpiaro ahy.
Ny fiderana Anao tovonako hatrany,
ny vavako mitanisa tontolo andro ny fahamarinana sy vonjinao.
Andriamanitra ô, mbola kely aho no nampianarinao,
ka hatrizao dia manambara ny asanao mahagaga.
Evanjely
Voninahitra sy dera anie ho Anao, ry Kristy!
Arahaba, ry Mpanjakanay, fatra-panaiky ny Ray, nentina nofantsihana tamin’ny Hazofijaliana Ianao, toy ny zanak’ondry bonaika hovonoina.
Voninahitra sy dera anie ho Anao, ry Kristy!
Evanjely Masina nosoratan’i Masindahy Joany (Jo. 13, 21-33. 36-38)
Hamadika Ahy ny anankiray aminareo... Alohan’ny maneno akoho dia handà Ahy intelo ianao.
Tamin’izany andro izany,
niara-nisakafo tamin’ny mpianany i Jesoa;
ary nangorohoro ny fony,
ka nanambara mazava Izy nanao hoe:
“Lazaiko marina dia marina aminareo
fa hamadika Ahy ny anankiray aminareo.”
Dia nifampijery ny mpianatra,
fa tsy nahalala izay iray nolazainy.
Ary ny anankiray tamin’izy ireo, ilay tian’i Jesoa,
no teo anilany niankina tamin’ny tratrany,
ka nanatsika azy i Piera nanao taminy hoe:
“Iza ilay lazainy izay?”
Dia naraikany tamin’ny tratran’i Jesoa ny lohany,
ka hoy izy taminy:
“Iza moa izany, Tompoko?”
Ary hoy i Jesoa hoe:
“Izay hotolorako sombi-mofo
natsoboka tamin’ny ro no izy.”
Dia natsobony ny mofo
ka natolony an’i Jodasy Iskariôta zanak’i Simôna.
Vantany vao nihinana ilay sombi-mofo i Jodasy Iskariôta
dia nidiran’ny demony,
ka hoy i Jesoa taminy:
“Ataovy haingana izay ataonao.”
Tsy nisy nahalala izay anton’ny nilazany izany taminy anefa
ry zareo izay nipetraka nihinana;
fa noho i Jodasy nitahiry ny kitapom-bola,
dia nataon’ny sasany fa izao no nolazain’i Jesoa taminy:
“Vidio ny zavatra ilaintsika amin’ny fety,
na mba omeo zavatra ny mahantra.”
Vao nandray ilay sombi-mofo i Jodasy
dia nivoaka niaraka tamin’izay.
Efa alina ny andro tamin’izany.
Nony efa nivoaka izy, dia hoy i Jesoa:
“Nomem-boninahitra izao ny Zanak’Olona,
ary Andriamanitra kosa no nomena voninahitra eo aminy.
Ary raha Andriamanitra no nomem-boninahitra eo aminy,
dia Andriamanitra kosa no hanome voninahitra Azy
eo amin’ny tenany sy hanome voninahitra Azy faingana.
Anaka, kely foana sisa hitoerako aminareo.
Hitady Ahy ianareo, ary toy ny voalazako tamin’ny Jody hoe:
‘Izay alehako tsy azonareo aleha’
no lazaiko aminareo koa ankehitriny.”
Hoy i Simôna Piera taminy:
“Ho aiza Ianao, Tompoko?”
Dia hoy i Jesoa:
“Ankehitriny tsy azonao aleha izay alehako,
fa any aoriana mbola hanaraka Ahy ianao.”
Ary hoy i Piera taminy:
“Ahoana, Tompoko, no tsy ahazoako manaraka Anao ankehitriny?
Hafoiko ho Anao hatramin’ny aiko aza.”
Fa hoy i Jesoa:
“Hafoinao ho Ahy ny ainao?
Lazaiko marina dia marina aminao:
Alohan’ny maneno akoho, dia handà Ahy intelo ianao.”
— Izany àry ny tenin’ny Tompo.
Vakiteny voalohany
Bokin’i Izaia Mpaminany (Iz. 42, 1-7))
Tsy hiantso mafy izy na hanao izay handrenesana ny feony eny an-dalam-be.
Izao no lazain’ny Tompo:
“Indro ny mpanompoko izay tantanako,
Ilay voafidiko ka sitraky ny foko,
napetrako ao aminy ny fanahiko;
hamoaka fahamarinana ho an’ny firenena Izy.
Tsy hiantso mafy Izy, na hanandra-peo
na hanao izay handrenesana ny feony eny an-dalam-be.
Ny volotara efa poritra, tsy hotapahiny;
ny lahin-jiro efa ho faty, tsy hovonoiny.
Hanambara ny rariny, araka ny marina Izy;
tsy ho ketraka Izy na ho kivy akory,
mandra-panoriny ny rariny amin’ny tany;
ary ny nosy hiandry ny lalàny.”
Izao no lazain’ny Tompo Andriamanitra
izay nahary ny lanitra sy namelatra azy,
izay namelatra ny tany mbamin’ny vokatra ao aminy,
izay nanome fofon’aina ny olona eo aminy,
sy fofon’aina ho an’izay mandeha eo:
“Izaho, Tompo, no niantso anao, tamin’ny fahamarinana,
sy nandray tanana anao, miaro anao Aho,
ary manao anao ho fanekem-pihavanana ho an’ny vahoakako
sy fahazavan’ny firenena,
hampahiratra ny mason’ny jamba,
hamoaka ny mifatotra ao an-tranomaizina,
sy ireo mipetraka ao amin’ny haizina ao amin’ny fonja.”
— Izany àry ny tenin’ny Tompo.
Setriny
Salamo (Sal. 26, 1. 2. 3. 13-14)
Ny Tompo no faniloko sy vonjiko.
Ny Tompo no fanilo sy vonjiko:
iza no hatahorako?
Ny Tompo no mandan’ny aiko:
zovy no hangovitako?
Raha mirohotra avy any ny mpisompatra
mba handrapaka ny nofoko,
dia ireo rafilahy sy fahavaloko,
izy no hivena sy hiankarapoka!
Raha tafika no mitoby hiady amiko,
tsy miraika ny foko;
raha andiany no mirongatra hamely,
matoky hatrany aho!
Eny, matoky aho fa hahita ny hasoan’ny Tompo
any amin’ny tanin’ny velona!
Mahandrasa ny Tompo, marisiha!
Mahereza fo, mahandrasa ny Tompo.
Evanjely
Voninahitra sy dera anie ho Anao, ry Kristy!
Arahaba, ry Mpanjakanay! Ianao irery no niantra anay tamin’ny hadisoanay.
Voninahitra sy dera anie ho Anao, ry Kristy!
Evanjely Masina nosoratan’i Masindahy Joany (Jo. 12, 1-11)
Avelao izy, fa mitahiry izany ho amin’ny andro handevenana Ahy.
Nony henemana sisa tsy hahatongavan’ny Paka,
dia tonga tany Betania i Jesoa,
tany amin’izay nitoeran’i Lazara,
ilay natsangan’i Jesoa ho velona.
Nanaovan’ny tao nahandro Izy, ka i Marta nampihinana,
i Lazara isan’izay niara-nihinana taminy.
Ary i Maria kosa naka diloilo manitra sarobidy
lanjàna iray livatra natao tamin’ny salohin’ny narda,
dia nanosotra ny tongotr’i Jesoa
sy namaoka ny tongony tamin’ny volon-dohany,
ka nandraraka eran’ny trano ny hanitry ny diloilo.
Tamin’izay, hoy i Jodasy Iskariôta, anankiray tamin’ny mpianany,
ilay efa hamadika Azy, hoe:
“Tsy naleo re namidy denie telonjato iny diloilo manitra iny
ka nomena ny mahantra?”
Tsy ny fiahiany ny mahantra anefa no nilazany an’izany,
fa noho izy mpangalatra sy mpitana ny kitapom-bola,
ary nifetsy izay nalatsaka tao anatiny.
Ka hoy i Jesoa taminy:
“Avelao izy hanao,
fa nitahiry izany ho amin’ny andro handevenana Ahy.
Fa ny mahantra dia hisy mandrakariva eto aminareo,
ary Izaho kosa tsy mba ho eto aminareo lalandava.”
Maro tamin’ny Jody no nahare hoe tao Betania i Jesoa,
ka tonga tao tsy noho i Jesoa ihany
fa mba hahita an’i Lazara ilay natsangany ho velona koa.
Fa i Lazara koa dia efa notetehin’ny lehiben’ny mpisorona hovonoina,
satria noho izy,
dia maro ny olona niala tamin’ny Jody ka nino an’i Jesoa.
— Izany àry ny tenin’ny Tompo.
[Vaovao manokana] Alakamisy 17 avrily 2025
Notendren’ny Papa François ho Eveka’ny Diosezin’i Fenoarivo-Atsinanana i P. Mareck Ochlak, Lehiben’ny Fikambanana Oblats de Marie Immaculée, ao amin’ny Province Pologne amin’izao fotoana izao.
Tohiny...Tsy misy afaka manavotra antsika afa-tsy Andriamanitra
I Jesoa Kristy, Ilay Zanak'Andriamanitra tonga olombelona, no fanantenana famindrampo sy fanavotana ho antsika olombelona.
Tohiny...Zatti, rahalahinay
Ny horonan-tsary "Zatti, notre frère" (Argentina, 2020) dia manoritsoritra ireo vanim-potoana tena sarotra teo amin'ny fiainany. Tao Viedma no nitranga ny tantara tamin'ny taona 1941 : 60 taona i Zatti ary noterena handao ilay toeram-pitsaboana izay nikatrohany amam-polo taonany maro. Fitsapana mivaivay ho an'ny finoany sy ny herim-pony izany.
Tohiny...© 2025 Radio Don Bosco