Hira fanaon'ny foko betsileo ; ataony amin'ny anton-javatra samy hafa eo amin'ny fiainana andavanandro, na an-kafaliana na amin'ny fahoriana. Atao hoe "mpiisa" ny mpiangaly an'ity kazaran-dahabolana ity. Indraindray teny fotsiny ataon'olon-tokana na ifamalian'olon-droa fa misy ihany koa hiraina. Amin'ny ankapobeny dia misy olona roa farahakely mamelona azy. Ireo singa mamelona ny Isa : Mpanonona isa, mpandray isa ary fahatelo dia ny mpamerina isa. Fandaharana "Filira".
Ny atao hoe tontolo iainana dia mifitotra amin'ireto zavatra dimy ireto amin'ny ankapobeny : ny tany sy izay rehetra eo aminy, ny ala sy izay rehetra ao aminy, ny rano sy izay rehetra misy ao aminy, ny tanàna sy izay rehetra hita ao aminy ary ny faritra honenana sy izay rehetra ao aminy. Ny voambolana fampiasa matetika tsara tadidiana amin'ny resaka tontolo iainana dia ireto telo ireto : Kajiana, tandrovina ary ny arovana. Misy hatrany ny fiaraha-miasa eo amin'ny Foibe momba ny teny, ny akademy malagasy sy ny sampandraharaha isan-karazany amin'ny fanefena voamboalana, ohatra ny OIF sy ny ADES. volambao : angovo mikajy tontolo, sy ny hoe fahandro mikajy tontolo. Fandaharana "Filira" sokajy fitsipika.
Ny anarana dia entina hamantarana na hanavahana olona na zavatra. Ny anarana dia misy fototra ara-kolontsaina lehibe teo amin'ny Ntaolo sy ny razambe Vazimba. Ny fomba fanomezana anarana dia teny ierana eo amin'ny olon-droa farafahakeliny. Ny anarana dia miankina amin'ny volana, andro, fotoana nahateranana ; ohatra Dama, Ratalata, Rabefararano. Misy fotoana araka ny laharam-pahaterahana ihany koa ; ohatra : Rakoto, Rasoa, Ranaivo, Raivo, Mparany, Fara. Fandaharana "Filira" sokajy Riba.
Ny anarana "tanàna" dia misy hatrany ny tantara mifamatotra aminy. Ny famoronana anarana "toerana na tanàna" dia mifototra amin'ny finoana, izany hoe faniriana soa sy fanambinana ka ao anatin'izany ny fahasalamana, harena ary ny fitiavana. Misy fomba maromaro nanomezana anarana toerana iray ; milaza "isa", miresaka "tany, loko, vato, rivotra, rano" ; milaza "foto-drafitr'asa" ; manambara fampitandremana ; mampisongadina zava-maniry. Fandaharana "Filira" sokajy Riba.
Ny atao hoe "Andravana" dia isan'ireo lahabolana amin'ny endrika hira. Ny "andravana" dia fanao amin'ny fotoana fiaretan-tory mandritra ny fiandrasam-paty. Ny "andravana" dia ny foko betsileo no tena manao azy ary amin'ny fotoanan'ny fahoriana ; misy karazana "andravana" ihany koa aty an-kibon'Imerina fa kosa , ity farany, dia hira fanaon'ireo havana na namana tavela an-tanàna, entina hirariana ny soa sy ny tsara ho an'ireo vatan-dahy lasa niantafika. Fandaharana "Filira" sokajy Riba.
Ny "saina" dia misy velarana tokony ho hajaina, raha toa ka latsaky noho ny refy voalaza dia "faneva" no fiantsoana azy. Ny refy farany kely indrindra amin'ny sainam-pirenena dia mitovy ny velaran'ny loko tsirairay ka 15 santimetatra ny sakany ary 30 santimetatra ny lava ; noho izany raha mitambatra ny lamba miloko rehetra dia 30 santimetatra ny sakany ary 45 santimetatra ny lavany. Ranaivoson Andrianome no namorona ny firafitry ny sainam-pirnena malagasy. Fandaharana "Filira" sokajy Riba.
Ny "kapobava" dia avy amin'ny voambolana roa "kapoka" miampy "vava". Ny "kapobava" dia isan'ny mahafeno ny fepetraha maha literatiora sy lahabolana satria hay famoronana niainga tamin'ny lahabolana fanao tao amin'ny Faritra Analanjirofo izy io. Lahatsoratra miendrika tononkalo ny kapobava, mitsikera, manatsikafona ny tsy fahamendrehana ara-pitondran-tena, fiteny, fihetsika, fanao mivaona amin'ny fitsipiky ny fiaraha-monina. Poeta, antsoina hoe Jacques Ulrick no loharano nipoiran'izy ity.
Ny "kapobava" dia avy amin'ny voambolana roa "kapoka" miampy "vava". Ny "kapobava" dia tsy fanalambaraka olona akory fa kosa fitondrana fanitsiana ny tsy mety nataon'ny olona iray, mety manitsaka ny lalan'ny fiaraha-monina. Lahatsoratra miendrika tononkalo ny kapobava, mitsikera, manatsikafona ny tsy fahamendrehana ara-pitondran-tena, fiteny, fihetsika, fanao mivaona amin'ny fitsipiky ny fiaraha-monina. Poeta, antsoina hoe Jacques Ulrick no loharano nipoiran'izy ity.
Ny anaran-java-maniry dia misy dikany mifandroy amin'ny sehatra roa lehibe dia ny hampiasana azy sy ny ahitana azy. Ny fampiasana azy ireny dia matetika amin'ny fomba mahamalagasy, kiraina ho fitaovana ary ampiasaina ho fanafody. Ny amin'ny fomba ohatra : borona fanasana fery amin'ny hasoavan-jaza, ny ahibita hidiovana rehefa avy nolalovan'ny fahoriana. Tamin'ny andron'ny Ntaolo tsy nisy ny toeram-pivarotana na fanodinana fanafody fa ny zava-maniry no nampiasaina toy ny talapetra...
Ny fombam-pitenenana dia andian-teny na fehezan-teny na kamban-teny, miainga avy amin'ny fiheveran'ny olombelona iray, izay tsy maintsy misy loharano nipoirany ; tsy voatery hisy hafatra na hanatra na fitsipika. Manana ny heviny ny teny ao anatin'ny fomba fitenena ireny ; ohatra "foza lahy hatakalo foza vavy" ka ny foza eto dia biby mihitsy, amin'ny fomba mpitenenana amin'ny faritra hafa ihany koa ny hoe "akoho lahy natakalo akoho vavy"... Fandaharana "FILIRA" iarahana amin'ny Foibe momba ny Teny, ny Akademy Malagasy.
Ny fombam-pitenenana dia andian-teny na fehezan-teny na kamban-teny, miainga avy amin'ny fiheveran'ny olombelona iray, izay tsy maintsy misy loharano nipoirany ; tsy voatery hisy hafatra na hanatra na fitsipika. Mba ahafantarana ny teny marina sy ny diso momba ny fombam-pitenenana iray dia ilaina fantarina : inona no antony nahatonga io, oviana no nitranga. Raha hiroso amin'ny famoronana fombam-pitenenana ny olona iray dia tokony hifanaraka amin'ny sehatra, ny fotoana, ary mahatety vanim-potoana. Ohatra : Valala fiandry fasana. Biby tsy manan-doha tsy mandeha. Miteraha fito lahy, fito vavy... Fandaharana "FILIRA" iarahana amin'ny Foibe momba ny Teny, ny Akademy Malagasy.
Ny fanabeazana feno dia mahakasika ireto telo ireto : vatana, saina ary fanahy. Ireo voambolana telo ireo dia manan-danja amin'ny sehatry ny fanabeazana. Ny fanahy dia fototry ny filôzia malagasy. Ny fanahy ambara amin'izany dia : fototry ny fahafenoana, toetra, ilay tandindona miala sy misaraka amin'ny vatana aorian'ny fahafatesana, ilay fepetra sy sata maha-olona. Ny fanahy dia azo adika ho sary sy tohin'ny saina. Ny teny - fihavanana dia ilaina amin'ny sehatry ny fanabeazana sy ny fiaraha-monina mba ahafahana mandrindra fifandraisana dia eo ny teny verin-droa sy ny fampiasana tambin-teny... Ny hasina dia hery mahefa, mila hajaina, misy fady, fanomezam-boninahitra, hiorenan'ny maha-firenena toy ny teny...
• Notanterahana androany ny Andron'ny Sekoly Katolika teto amin'ny Diosezin'Antananarivo, ka Eokaristia Masina notarihan'ny Arseveka no nanombohana izany... • Notanterahana ny 27 hatramin'ny 29 mey 2025, ny fihaonan'ireo mpanabe eo anivon'ny seminera, tao amin'ny Arsidiosezin'Antsiranana... • Antso voalohany ho antsika ny ho olombelona. Io no fampianarana nentin'ny Papa Léon XIV, nandritra ny Audience générale, ny alarobia teo...
Tohiny...I Jesoa Kristy, Ilay Zanak'Andriamanitra tonga olombelona, no fanantenana famindrampo sy fanavotana ho antsika olombelona.
Tohiny...Ny horonan-tsary "Zatti, notre frère" (Argentina, 2020) dia manoritsoritra ireo vanim-potoana tena sarotra teo amin'ny fiainany. Tao Viedma no nitranga ny tantara tamin'ny taona 1941 : 60 taona i Zatti ary noterena handao ilay toeram-pitsaboana izay nikatrohany amam-polo taonany maro. Fitsapana mivaivay ho an'ny finoany sy ny herim-pony izany.
Tohiny...© 2025 Radio Don Bosco